O! Eufonio!

Zjawisko eufonii obserwuje się w wielu językach. Dla szybkiego wtajemniczenia i zrozumienia podam kilka „szybkich” przykładów polskich – rosyjskich – ukraińskich.

pol. we wtorek – we Francji – ze mną – ze wszystkimi

ros. во вторник – во Франции – со мной – со всеми

ukr. у вівторок – у Франції – зі мною – з усіма

Eufonia w języku polskim

W języku polskim dla przyjemnej i harmonijnej wypowiedzi unika się głosek szczelinowych: s, z, c, dz, sz, cz, ż. Trudne połączenia fonetyczne uzupełnia się dodatkowymi, „łagodzącymi” głoskami, np. zestarzeć się, we wnętrzu itp.

Eufonia w języku ukraińskim

Zjawisko eufonii jest niezwykle ciekawe w języku ukraińskim. Już sam termin „eufonia” nazywany jest jako евфонія, благозвуччя, милозвучність.

Język ukraiński jest melodią, jest niezwykle „elastyczny” i można tworzyć piękne brzmieniowo piosenki, wiersze, opowiadania. Słuchając języka ukraińskiego ma się wrażenie, że nie ma w nim żadnej zbędnej spółgłoski, gdyż sąsiadują one z samogłoskami.

W języku ukraińskim odpowiednio do sąsiadujących głosek dobiera się:

przyimki: У – В

у Києві – в Одесі

жив у Відні – жила в Берліні

przyimki: ЗІ – ЗО

зі школи, зі мною, зі Лювова

зо триста

przyimki: ІЗ – З

поїхав з Одеси

разом із донькою

spójniki: І – Й – ТА

Олег і Павло

Аліна й Олег

зайшли та сіли

W języku ukraińskim unika się zbitek spółgłosek lub samogłosek. Współcześnie słowa ukraińskie konkurują z zapożyczonymi, które nie zawsze ładnie i harmonijnie brzmią, trudno też poddają się eufonii, np.

повітряний – аероіонізатор

спонукання – інстинкт

крапка – пункт

розбійник – гангстер

Idealnym przykładem harmonii językowej jest znana piosenka „Ой у лузі”

Ой у лузі червона калина похилилася,

Чогось наша славна Україна зажурилася.

А ми тую червону калину підіймемо,

А ми нашу славну Україну, гей, гей, розвеселимо!

Eufonia w języku rosyjskim

W języku rosyjski głoski л, м, н, р i dźwięczne spółgłoski uważa się, że dodają językowi osobliwego uroku, np. плавно, звонкий, говор. Dźwięki ж, ш, щ, жд, вш, ющ traktowane są jako kakofoniczne, szpecące język i powinno się ich unikać.

Słowa, których uczący się rosyjskiego bardzo nie lubią np. идущего, совершившего itp. są nie tylko trudne do artykulacji, ale i okropnie drażnią nasze wrażliwe uszy.

Kakofoniczne w języku rosyjskim jest również połączenie 2-3 samogłosek tzw. зияние, np. Иоанн (Павел), Арканаа, Уолтон i inne nazwy własne i zagraniczne imiona.

Bardzo trudnym dla uczących się jest „wypadanie” spółgłosek (a może to niedbalstwo i upraszczanie), które obserwujemy podczas słuchania i oglądania filmów czy różnych programów, np.

кажеца -> кажется

не одам -> не отдам

тыща -> тысяча

щас -> сейчас

Zjawisko eufonii w językach bardzo ułatwia i „uelastycznia” język, ale nie wolno nadużywać i zbyt upraszczać wymowę głosek. Każdy język jest piękny i melodyjny, jeżeli jego użytkownicy używają go zgodnie z przyjętymi regułami i nie zaśmiecają go zbitkami niezrozumiałych dźwięków.